Tên sách: Người Đức dạy con trên bàn ăn
Tác giả: Annette Kast-Zahn
Tên sách tiếng Đức: Jedes Kind kann richtig essen
Lời nói đầu
ĐÂY KHÔNG PHẢI SÁCH DẠY NẤU ĂN, MÀ LÀ MỘT CUỐN SÁCH VỀ DINH DƯỠNG. Sẽ không có bất cứ công thức nào được đưa ra trong cuốn sách này, nhưng bạn sẽ tìm thấy tất cả những điều cần thiết giúp trẻ ăn uống đúng cách ngay từ lúc lọt lòng. Những kết quả nghiên cứu và kiến thức mới về dinh dưỡng đều được đưa vào ấn bản này.
Cuốn sách không chỉ đề cập đến việc con bạn ăn gì, mà điều quan trọng không kém chính là việc cha mẹ và con cái sẽ cùng nhau thực hiện việc đó như thế nào. Bạn sẽ hiểu được tại sao trong rất nhiều gia đình việc ăn uống lại trở thành áp lực. Điều đó sẽ không xảy ra nếu mỗi thành viên nắm được và duy trì các quy tắc đơn giản về việc ăn uống đúng cách.
Tất cả mọi thứ đều xoay quanh các quy tắc này. Đó không phải là các quy tắc ngẫu nhiên, mà là những quy tắc khoa học. Càng tìm hiểu sâu về các quy tắc này, bạn sẽ càng thấy chúng lôgíc hơn. Ngoài ra cuốn sách còn có rất nhiều ví dụ sống động cũng như các lời khuyên được đề cập nhằm giúp bạn vận dụng các quy tắc trên phù hợp với độ tuổi của con cái mình.
Sau lần xuất bản đầu tiên, cuốn sách đã có thêm một số kết quả nghiên cứu về dinh dưỡng. Ví dụ như ngày nay chúng ta đã biết thêm về các loại thực phẩm tốt cho trẻ, cũng như việc lựa chọn thức ăn sao cho phù hợp với túi tiền. Những kiến thức mới đó được chúng tôi đưa vào ấn bản lần này. Ngoài ra, cuốn sách này còn có một diện mạo mới, giúp bạn có thêm nhiều niềm vui trong khi đọc.
Xin chúc các bạn thành công với những quy tắc của chúng tôi và có được nhiều niềm vui trong mỗi bữa ăn cùng gia đình!
Annette Kast – Zahn và Hartmut Morgenroth
1. Ăn uống đúng cách không hề khó
Trong chương này, bạn sẽ biết:
- Những kinh nghiệm liên quan tới chủ đề ăn uống dành cho bố mẹ và con cái
- Bàn luận với bác sĩ về những vấn đề ăn uống
- Ăn uống phụ thuộc vào những nguyên tắc nào?
- Tại sao trẻ biết được mình cần gì và cần bao nhiêu thì đủ?
- Giáo dục và di truyền đóng vai trò gì?
- Biểu đồ cân nặng trong sổ theo dõi sức khỏe của trẻ nói lên điều gì?
- Những điều bạn cần biết về chế độ ăn uống tốt cho sức khỏe
Ăn uống là áp lực hay niềm vui đối với bố mẹ và con cái?
Kinh nghiệm cá nhân
NHIỀU BẬC CHA MẸ không thể nhớ được những niềm vui trong việc ăn uống, khi hồi tưởng về quãng thời gian trước kia của mình. Phải chăng tuổi thơ của bạn sẽ ùa về với những kỉ niệm có phần tiêu cực ấy? Một hương vị, một cảm giác hay một trải nghiệm không lấy gì làm dễ chịu, những điều đến nay vẫn hằn sâu trong tâm trí bạn?
Có không ít người sinh ra cùng thời với tôi vào những năm 50 của thế kỉ trước đã từng bị cho là “quá gầy” và phải trải qua những tháng ngày bị gửi vào nhà trẻ. Ở đó, những đứa trẻ phải vật lộn với nỗi nhớ nhà và cách nấu nướng khác thường của nhà trẻ. “Ngồi đấy cho đến khi nào ăn hết đĩa thì thôi”, cứ như vậy, cũng giống như ở nhà, không ít lần trẻ bị bắt phải ăn sạch khẩu phần của mình trong những nhà trẻ. Một số trẻ cảm thấy thật sự khó khăn để thích nghi với nguyên tắc ấy. Đã nhiều lần tôi được nghe kể về một phương pháp, mà theo tôi, không khác gì việc hành hạ, ngược đãi trẻ cả: Nếu nôn ra thức ăn, trẻ sẽ bị phạt phải ăn bằng hết phần ói ra của mình.
Hi vọng những trải nghiệm trước đây của bạn không quá đỗi kinh khủng như vậy. Nhưng chắc hẳn bằng cách nào đó, bạn đã từng bị ép phải ăn hoặc không được ăn vì “được” cho là “quá béo”. Hay nếu bạn đang thuộc thế hệ ông bà: Bạn từng phải chịu đựng cơn đói vì đơn giản là bạn không có gì để ăn? Đã bao giờ bạn phải chịu đựng cảm giác phải ngậm chặt miệng cũng như bầu không khí bóp nghẹt yết hầu của mình khi ăn uống? Hay mất cảm giác ngon miệng vì cách hành xử tồi tệ của gia đình?
Những hồi tưởng về tuổi thơ
Cô bé 5 tuổi có tên Anne trước kia thường xuyên ốm đau: sốt phát ban, viêm tai giữa, viêm amiđan. Cô bé lại đang sốt, phải chăng Anne lại sắp ốm? Trông cô bé mới nhợt nhạt làm sao! Đôi cánh tay nhỏ gầy gò! “Chỉ toàn da bọc xương”, bà Anne nói, “Chả trách mà lúc nào nó cũng ốm. Ăn bao nhiêu cũng chẳng thấm gì.” Mẹ Anne biết mình phải làm gì: Cô nấu bột cho con. Theo cô, không có gì tốt cho sức khỏe hơn bột. Bột làm cho trẻ khỏe mạnh. Cô đổ thứ hỗn hợp nóng ấy vào một chiếc đĩa súp to, đầy tới miệng đĩa rồi mang vào giường cho Anne.
Anne rất ghét bột. Cô bé cảm thấy uể oải và đau khổ. Anne không hề muốn ăn bất cứ thứ gì. Chỉ cần ngửi thấy mùi bột thôi, cổ họng cô bé đã nghẹn ứ lại. Cô bé ngậm chặt đôi môi. Mẹ Anne dỗ dành: “Nào con, ăn một thìa nhỏ cho mẹ, một thìa cho bố và một thìa cho bà nhé.” Anne bắt đầu khóc: “Con không thích!”. “Con phải ăn! Có muốn khỏe mạnh không?”, mẹ Anne bắt đầu la mắng. Anne vừa ăn vừa khóc. Việc ăn uống của bé quả thật rất mất thời gian và không đơn giản chút nào, đến nỗi mà sau bữa ăn, cả hai mẹ con đều hoàn toàn kiệt sức.
Tôi cũng từng ở trong tình cảnh tương tự như cô bé Anne, vì mẹ tôi nghĩ rằng điều đó tốt cho tôi. Nhưng thực tế cho đến tận bây giờ, sau hơn 40 năm, tôi luôn có cảm giác khó chịu khi nghĩ đến món bột hồi ấy và hệ quả là tôi ghét tất cả những gì có liên quan đến bột và bánh pudding. Tôi thậm chí phải lấy hết can đảm mới dám nếm bột của con gái mình. Chưa một lần trong đời, tôi tự tay nấu bột.
May thay, tôi vẫn có những kỉ niệm đẹp thời thơ ấu về chuyện ăn uống. Đối với anh chị em tôi, đó luôn là một bữa tiệc thịnh soạn khi bố tôi mang gà rán cùng khoai tây chiên về nhà vào mỗi thứ Bảy, sau khi chúng tôi đi bơi cùng nhau. Tôi thực sự cảm thấy sung sướng khi được cầm trong tay một trong hai chiếc đùi gà chiên giòn nóng hổi. Những kì nghỉ và ngày lễ lớn cùng gia đình hồi đó khiến tôi hay nhớ đến, nó gắn liền với những bữa ăn sum vầy, thịnh soạn.
Dù muốn hay không thì những hồi ức về chuyện ăn uống sẽ luôn theo bạn trong mỗi bữa ăn. Nếu bạn có những kí ức tốt đẹp về các bữa ăn cùng gia đình hay có thể ăn uống theo cách thưởng thức và hài lòng với vóc dáng của mình, việc ăn uống của bạn sẽ rất bình thường và dễ dàng. Bạn sẽ không cần phải suy nghĩ nhiều về điều đó. Bạn có thể truyền đạt lại theo cách rất đơn giản những gì mình đã học được. Thêm vào đó, khi bầu không khí tại bàn ăn luôn vui vẻ thì niềm vui và hứng thú với việc ăn uống sẽ đến.
Khi những trải nghiệm của bạn về chuyện ăn uống trước kia luôn tiêu cực và gắn liền với kí ức về những lần bị bắt ép, về những căng thẳng mỗi lần ngồi vào bàn ăn; khi bạn cảm thấy không hài lòng với cân nặng cũng như thói quen ăn uống của mình, bạn sẽ cảm thấy khó khăn hơn. Đối với bạn, ăn uống là một vấn đề thật phức tạp. Nó có thể đem đến những kết quả không như bạn mong muốn. Ngoài chế độ dinh dưỡng hợp lí, trẻ còn cần sự tin tưởng từ phía bạn để ăn uống đúng cách, mặc dù có thể trước đây chưa có ai trao cho bạn sự tin tưởng như vậy. Nếu không có yếu tố này, việc ăn uống sẽ trở nên căng thẳng và khó khăn.
Kinh nghiệm với con cái của mình
Ngay với ba đứa con của mình, tôi cũng có những trải nghiệm cả hay lẫn, dở về ăn uống. Hay ở chỗ, những bữa cơm sum vầy vẫn giữ được bầu không khí thoải mái. Trong các bữa ăn, chúng tôi – với tư cách là cha mẹ – đã không ít lần khám phá ra những điều mới lạ, quan trọng, nỗi băn khoăn và thú vui của con. Các kế hoạch được đưa ra và mọi vấn đề đều được thảo luận. Đôi khi, những gì được nói ra còn quan trọng hơn cả bữa ăn. Tôi nhớ lại một câu chuyện rất ấn tượng mà cậu con trai của tôi, Christoph, lúc đó mới 4 tuổi, đã kể trong một lần ăn tối: “Ngày xưa, cách đây rất lâu rồi, khi con còn chưa ra đời, khi con còn ở đâu đó, rất xa xôi, có một con hổ đã cắn vào đầu gối con”.
Hay một ví dụ khác: Khi con gái tôi Katharina mới 8 tuổi, cháu đã đặt ra một câu hỏi rất cụ thể về chủ đề giáo dục giới tính trong một lần ăn trưa. Thật tình cờ, trong bữa trưa hôm đó lại có món xúc xích rán, một giáo cụ trực quan sinh động để trả lời câu hỏi của con gái đã đặt ra. Đó thực sự là một bữa ăn sôi nổi và vui vẻ.
Một năm sau đó, chúng tôi cùng ngồi vào chiếc bàn ăn mới, hình tròn, có đường kính dài hơn 10 cm so với chiếc bàn cũ. Trong suốt bữa ăn hôm đó diễn ra một cuộc thảo luận vô cùng sôi nổi: Chiếc đĩa to cỡ nào mới vừa được phần giữa của chiếc bàn?
Tuy nhiên, tôi cũng có những kỉ niệm không mấy dễ chịu về việc ăn uống: Vì ba đứa con mà năm năm trời tôi đã phải thức dậy vào ban đêm, mỗi khi chúng đói hoặc khát. Chỉ mãi sau này tôi mới nhận ra chính mình đã tạo cho con thói quen uống nước vào ban đêm và học được cách giúp bọn trẻ từ bỏ được thói quen xấu đó.
Bên cạnh đó, bạn cũng sẽ gặp rất nhiều tình huống đau đầu: Trong bữa ăn, trẻ làm đổ nước hoặc đổ ghế. Hoặc khi những đứa trẻ chành chọe, to tiếng trong lúc ăn, hay khi một bữa ăn được chuẩn bị công phu bị lũ trẻ chê bai thẳng thừng. Rồi cũng có trường hợp khi trẻ có biểu hiện không muốn ăn chỉ vì trước đó đã nhâm nhi trước một chút đồ ngọt.
Trên bàn ăn hội tụ đủ cả những điều hay lẫn không hay. Qua đó, chúng ta sẽ nhận biết được trẻ đã học cách tuân thủ nguyên tắc cũng như quan tâm, để ý đến người khác như thế nào. Có thể nói rằng: “Ăn uống tốt thì mọi thứ đều tốt.”
Kinh nghiệm trong phòng khám nhi
TẠI CÁC PHÒNG KHÁM NHI, khi khám bệnh cho trẻ, chủ đề ăn uống luôn được các bậc cha mẹ quan tâm và đề cập đến. Rất nhiều người muốn biết liệu mình đã làm đúng hay chưa. Một số thực sự lo lắng về cách ăn uống của con mình. Chúng tôi đã gặp rất nhiều ông bố bà mẹ cảm thấy bất lực với việc ăn uống của trẻ.
